TALAUCAKA O TALATALA NA NONA RAIVOTU
6 June, 2016.
Ena i ka 5 ni Noveba 2015 e a tagicaka tiko vua na Kalou e na nona waraka tiko na kena gauna e na vuku ni nona ituvatuva ena veika e na yaco me vaka e a vakaraitaki vua ena raivotu. E kaya o Nai Talatala Apolosi Qalilawa ka a vakaraitaki vua na raivotu e na 2007 vua na tolu na D, oya na Democracy, Decree kei na Decalogue ni a vakaraitaki tale vua na raivotu e na Noveba ni yabaki sa oti. E a moce no e na otela na Cathay Hotel e Lautoka ni rauta toka na va na kaloko e na mataka lailai taudonuya e na gauna e dau masumasu kina vua na Kalou o Jiova. Au a saga me'u yadra e na mataka oqori, au sa sega ni yadra rawa sa bibi na yagoqu ka'u sa raica tu me dua na ka levu. Au sa qai rogoca e dua na domo me'u vakasamataka ka raica. Qo na i tukutuku, e kaya. E kuria ka kaya ni a draivataka tiko e dua na lori levu ka lori loaloa levu ka tini na kena taya. E a vakavodoka no e dua na kisi (container) ka toka damudamu. E lori vou sara ka'u draiva tiko e na dua na highway ka vaka e sega ni vaka na highway e Viti ka dodo balavu sara na gaunisala ka usana tiko na koniteina damudamu oqo ka lori loaloa. E kaya o koya ni tukuni e rua na roka oqo e rokataka e dua na ka bibi sara ka vaka me da dau rerevaka. Loaloa na mate kei na damudmau na i vakasala me da dau qaqarauni ki na mate. E kaya ni cici tiko yani e na dua na gaunisala balavu ka qai kidacala ni sa galu na kena i idini ni lori ko ya ka sa laki tu vakadua, ia, e tu vinaka na kena ka kece. Au tovolea me'u yavalata sa sega ni qai yavala na lori ko ya. Au dabe ka ravi ka'u qai masuta na Kalou ni lori vou, na cava na ka e sa qai mai yaco. Tomana ka kaya ni qai kidacala ni sa vadugu mai muri e dua tale na lori ka raica ni sa volekati koya ka dua tale na lori ka usana tale tiko yani e dua tale na koniteina ka roka siliva qai totoka. Sa voleka ni cici siviti Qalilawa e sa qai biuta ki tuba na ligana me yalova me bau kele. Au qai raica e na koniteina ni sa tabaki tu kina na yaca ni matanitu e cici tu mai kina na lori oqo - USA, e kuria. Sa siviti koya e qai raica o Qalilawa ni tabaki tu kina na USA. Sobo! ke a kele mada ga, e kaya o Qalilawa ni a taroga lo e lomana. Oqori e na kena mosita na yalona me bau mai raica na draiva ni lori ko ya na cava e leqa e na lori ka draiva voli kina o koya sa leqa no ko ya. E yaloyalo ga mai na turaga ko ya, e matadredre ka pasi. E kidacala ni sa baci vadugu tale yani e dua. Ni qai rai yani e na i iloilo e sa raica nira sa veituitui tu yani e na bucabuca balavu ko ya e voleka e 150 na lori e na nona vakawilika tiko ka ra usana na koniteina ka dui volai e na koniteina ko ya na yaca ni veimatanitu era dui matataka tu yani. Na i karua lori e volai no kina o Itali. Ni'u biuta yani ki tautuba na ligaqu era dredre ga mai ka tasiri sara, e tomana. E kaya o Qalilawa era cici siviti koya ka sega ni dua e kele ka sa dua na ka na nona rarawa. Au bobo, au ravi ka'u masu tale. Sa ra laki cabe tu e na dua na delana ka sa bibi na lomaqu ka'u masu ka mani tukuni mai vei au…Rai! E kaya e ka ni kidacala vua ni a dolava na matana ka qai raica na qia ni lori ka a tabaka tu ni sa waqa. Tomana ka kaya ni a waqa na ulu ni qia ni lori ko ya ka volai mai kina dua na mata ni vola na MATT-6-33. Sa qai tukuni mai va'qo vei au e na vosa vaka Peritania- Please apply (cakacakataki iko). Au lomatarotaro, ia, sa qai tukuni ga mai vei au - CAKAVA. Sa waqa toka e cake na MATT-6-33, apply first. E kaya o Qalilawa e na Maciu e na Wase e 6-33 e virikotori kina: Ia, dou vakasaqara taumada na matanitu ni Kalou kei na Nona yalododonu: ia e na soli me kena i kuri vei kemudou na ka kecega oqo. E na nona tosoya ga na qia e lade na lori ka sa yavala. Sa tekivu me cici ki liu me vaka edua na motoka e na kena daumaka vinaka sara tu ga. Sa toso ki liu au sa qai tabaka toka na kena qia au sa qai raica na kena veitaravi mai na i karua ki na i katolu (second, third and fourth gear), ka'u sa qai cici tiko e na i ka va ni qia, e kuria. E kaya ni qai volekata yani na baba e sa raici ira na lori era sa liu nira sa sega ni rawa ni toso ki liu e na veimama ni baba. Tomana ka kaya ni cici yani na nona lori era tataro ka raica o Qalilawa ni sega ni rawa ni kele e baba. Au sa cici totolo sara me'u yaco rawa ki delana, ia, e rau sa kele no mai kina e rua na lori - na nei Merika kei na lori ni Itali, e kaya. E na qai tomani tale yani na raivotu nei Talatala Apolosi Qalilawa.
TALAUCAKA NONA RAIVOTU E NA 2015
20 June, 2016.
Sa totolo sara na cici ni lori me bau yacova rawa yani o Talatala Apolosi Qalilawa na delana ka rau sa kele no mai kina na lori ni Merika kei na lori ni Itali ka toqai no kina na i vakatakilakila na Rome se Roma. Ni tei wilika sara yani na kena i kuri mai na macawa sa oti. E kuria ka kaya ni a la'ki kelea na lori e cake ka sa lako yani ki vua na draiva ni lori ni Merika kei na turaga ni Itali. E rau la'ki tu e matana ka rau tukuna vua e dua na ka. O iko mo na tui ira kece na lori oqori, e kaya o koya. A mani vakaiulubale ka kaya vei rau ni na sega ni rawa ni tuiya me vaka ni sega tu vei koya nai yaragi ni veitui. O kila tiko na lori o kauta tiko, rau taroga. Rau mani kaya vua ni tiko e na mua i liu ni lori e kauta tiko na bull bar ka toka e na mua i muri na ka ni veitui. O iko mo na tui ira kece, e kaya o koya ni rau vakaroti koya kina. E kaya ni oqo e dua na ka e sega ni bau kila ni lori e kauta tiko e rawa ni cakava na veika oqo. E sa qai tukuna vua na turaga ni Merika ko ya, ni lori ko ya e bulia, vaka kina na kena idini kei na kena ka ni veitui. E a kaya vua nikua o na tuiya na 150 na lori ko ya. E rawa vakaca, e a taroga lo e lomana o Qalilawa. Sa qai kaya na turaga ni Merika ni na semata na lori taucoko ko ya me na tuiya o Qalilawa. Help yourself, a sauma lesu yani o Qalilawa. Ni qai rai tale tiko yani kina qia ni lori o Qalilawa, sa tukuni vua na vosa oqo ne: Apply the first, it will move. Ia, e volai toka e cake na MATT-6:33. E kaya o koya ni qai rai yani ki na i iloilo e raica rau na draiva ni lori ni Merika kei Itali e rau sa vakadreta na wa kaukamea (chain) ka semasemati ira taucoko na 150 na lori ko ya. Lesu tale yani ki na lori nei Qalilawa ka kacivaka yani: Apply the first. Ia, na gauna talega oqori e kaya o Qalilawa e sa vakaroti koya toka na qia me biliga na qia ki na i matai. Na cava tale! Karua ga ni cici na motovai. Se lailai na noqu cici taudua tiko yani. Vakasamataka sa tui oqo na 150 na lori. Sa liu na lori ni Viti. Fiji, apply the first. E berabera na noqu cici mai e na buca ka totolo na noqu sa tui ira cake e delana, e talaucaka o Qalilawa. E kaya o koya ni sa tui ira taucoko ki cake era sa qai la'ki kele no ka ra raici vuravura sobu no. O Merika, o ira sara ga na veimatanitu levu oqo e vuravura era vakadirorogo. E kaya o koya e sa qai tukuna e dua na kai valagi ka vaka ne: Watch, watch, you're leading. Fiji is leading. Fiji is first, watch Fiji is leading. Viti na kena i matai e vuravura taucoko, e tomana. Sa qai vosa o Qalilawa ka kaya se sa rauti koya e kea. Ia, a mani sauma ka kaya ni dodonu me na tui koya ki na vanua era vakanamata tiko kina. Sa mani tukuna vua na kai Merika koya me wawa mada mera dolava mada na koniteina me dikevi mada na i usana. Namaka na kena i kuri tarava se cava e tiko e na loma ni koniteina.
RAIVOTU NI VUNAU TINI E VITI
11 July, 2016.
Sa mai yala toka na i talanoa nei Nai Talatala Apolosi Qalilawa e na vuku ni karua ni raivotu e na gauna a moce no kina ena rumu ni otela e na i ka 15 ni Tiseba ni yabaki sa oti ni rau sa tukuna vua na draiva ni lori ni Itali kei Merika me tui ira na veilori taucoko era sa sega ni cabeta rawa ni delana cere. E kaya vua na draiva ni lori ni Merika ni lori ko ya e a bulia ka sa vakarautaki tu na ka ni veitui e muri ka vaka kina na Bullbar e liu. Tukuni vua me na tuiya na 150 na lori. A taroga o Qalilawa ka kaya se rawa vakacava? Kuria ka kaya o koya ni a tukuni vua me vakadonuya ga ka me ratou na sema na veilori kece ko ya. Tomana ka kaya ni qai lako yani ki na lori sa vakaraitaka tiko me Apply the first - MATT 6:33. E sa qai taura rawa na kena i balebale na MATT, oya na Matthew se Maciu Wase e 6 Tikina e 33 ka vaka ne: Ia, dou vakasaqara taumada na matanitu ni Kalou kei na Nona yalododonu: ia e na soli me kena i kuri vei kemudou na ka kecega oqo. E kaya ni gauna e qai yavala kina me toso sa cici me vaka na motopai ka salavata na nodra sa tui na 150 na lori. Sa liu na lori ni matanitu o Viti ka cici cake ki delana ka la'ki kele no kina. Keimami sa tu e delana e cake keimami qai raici vuravura sobu tu. Era vakadirorogo na veimatanitu eda raici ira tu me vakataki Merika. Sa qai tukuna na kai valagi ka vaka ne: Watch, watch, you're leading. Fiji is leading. Fiji is first. E kaya o Qalilawa e sa qai vuki ka kaya me sa rauta e kea na veitui se toso tale. E a mani qai sauma lesu ka kaya ni sa nona i tavi me tui ira taucoko na lori ko ya ki na vanua e dodonu mera yaco kina. Ia, e sa qai mai tukuna yani me wawa mada me ratou na dikeva mada na veika era tawa no e na koniteina e muri. Era tawani koto ena veikoniteina ni veilori oqori na koula kei na siliva. Ratou kaya ia oqori na veika kece e tu vei keimami. Sa mani vakauqeti o Qalilawa me kaba cake ka dolava na koniteina damudamu ka usana tiko na lori nei Viti. Qo na vanua e basika kina na raivotu. Io, ni'u dolava yani na koniteina au raica na i Vola Tabu e sinai ka vutucoqa no e loma. Na noda i Vola Tabu ga vaka Viti, na waqa e loaloa kei na kena drauniveva e damudamu. A qai sisi mai e dua na i Vola Tabu ka lutu ki ra, tacega i ra ka sisi yani vaka ki mataqu sara. Au qai raica vaka oqo sa cegai tu e mataqu na Lako Yani e na Wase e 20 ka no kina na i Vunau e Tini ni Kalou Bula o Jiova, e kaya. Tukuna o koya ni qai rogo mai vua e dua na domo me sogota ni na yaco me na qai raica o vuravura. Ko Viti e na liu mera raica o vuravura. Please apply, me cakacakataki mera raica o vuravura. Kuria ka kaya ni lori ko ya e roka loaloa, ia, na kena koniteina e muri e roka damudamu. Ko vuravura e usana na i yau, ia, ko Viti e usana na i Vola Tabu ka ologi koto kina na kaukauwa ni vosa ni Kalou. E kaya o koya ni 150 na lori ka tuiya rawa tu o Viti, e sa qai raica rawa na vanua e dewa mai kina na kaukauwa. E sarava o vuravura na i vunau ni LOLOMA NI KALOU, e kuria. Ni sa siro sobu na lori, e kaya o Qalilawa, ni sa tukuni ga mai Apply the first. Ia, ni sa yaco ki na bucabuca e ra sa sisi ga vakataki koya na qia mai na i matai, karua, ka tolu kei na i ka va ka dewa yani. Sa cakacaka ga vakataki koya. E kaya o Qalilawa e sa qai vakasamataka tiko na i Vunau e Tini ka cegai e matana e na i Vola Tabu e na Lako Yani Wase e 20 sa i koya na DECALOGUE. E na i Vunau e Tini, e lima e qara cake vua na Kalou kei na lima e qara sobu na noda i tavi vei ira na wekada se tamata, koya na laba, na butako koya e lako sobu o ira oqo era na qai lutu donu ga ni sa qarava o Viti me LOMANA na Kalou me vaka sa Lomana na wekana. Na tini na qia ka toka e na lori ni Viti, e vakatakilai tikoga ena lori ko ya. Ni tukuni tiko Apply the first e na qia, e kena i balebale tiko o Viti e sa i mata ni matanitu e vuravura me na taurivaka na i Vunau e Tini me nona Yavu ni Vakavulewa, e kaya. Oti ko ya, e kaya o Qalilawa ni a yadra cake ka toka ena nona vakasama na vosa, PLEASE FIJI, APPLY THE FIRST! Tomana ka kaya ni gauna oqo sa dodonu vei Viti me biliga na i matai ni qia e dau volai tiko na MATT 6:33. E tukuna tiko ni dodonu vei Viti me vakasaqara taumada na Matanitu ni Kalou kei na Nona yalo dodonu ni na qai solia na veika kece ga oqo ko koya me kena i kuri.